Renkli devrim sahada: Gürcistan’da neler oluyor?

Mar 09, 2023

Yoğun iç gündem nedeniyle çok da fazla gündeme gelmedi ancak Gürcistan bu hafta -yine- tarihi günler yaşadı. Başkent Tiflis başta olmak üzere, ülke genelinde hükümet karşıtı protestolar düzenlendi, güvenlik güçleriyle sert çatışmalar yaşandı. Eylemcilerin, hükümet karşıtı sloganların yanında Rusya karşıtı sloganlar atması, ABD, Avrupa Birliği ve Ukrayna bayrakları taşıması dikkat çekiciydi.

Bütün bu eylemleri tetikleyen şey, Gürcistan meclisinde kabul edilen ‘Yabancı Etkinin Şeffaflığı Hakkındaki’ yasa tasarısı oldu.1 Yasa, fonlarının yüzde 20'sinden fazlasını denizaşırı ülkelerden alan kuruluşların 'yabancı acente' olarak kaydolmasını veya önemli para cezalarıyla karşı karşıya kalmasını öngörüyor.

Bu yasa kabul edildiğinde, Cumhurbaşkanı Salome Zurabişvili ABD’deydi ve sıcağı sıcağına yaptığı açıklamada yasaya karşı çıktığını, eylemcilerin yanında olduğunu, yasayı veto edeceğini açıkladı.

Eylemciler yasaya karşı “Rus yasasına hayır” sloganları altında yürürken, Batı da söz konusu yasaya tepki gösterdi. AB Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, yasanın ‘AB değerleriyle ve Gürcistan’ın AB hedefiyle uyumlu olmadığını’ söyledi.2

ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price ise, yasa nedeniyle Washington yönetiminin Gürcistan hükümetine karşı yaptırım olasılığını göz ardı etmediğini ifade etti.3 Öte yandan, ABD ve Almanya’nın Tiflis Büyükelçileri de yasaya karşı açıklamalar yaptı.

ABD’nin Tiflis Büyükelçisi Kelly Degnan, taslağın ‘tıpkı Rusya’da olduğu gibi sivil toplumu damgalayacağına, bağımsız medyayı ve muhalif sesleri susturacağına’ inandığını açıkladı. ABD’nin Tiflis Büyükelçiliği de, yasada ‘Kremlin esintileri olduğunu’ söyledi. Alman diplomat Peter Fischer da, yasanın ‘AB değerleriyle uyuşmadığını’ söyledi.

ABD'nin Ukrayna eski büyükelçisi John Herbst ise, ‘yabancı acente’ yasasını ‘Gürcistan'ı demokratik bir yörüngeden açıkça uzaklaştıran bir dizi adımın en sonuncusu’ olarak gördüğünü açıklamıştı:

“Tıpkı Rus mevzuatına benziyor. Biraz güzelleştirmeye çalıştılar ama gerçek amacını gizleyecek şekilde değil. Gürcistan, Baltık Devletleri ile birlikte doğru yönde hareket eden eski Sovyet ülkelerinin öncüsüydü. Açıkça geri adım attılar.”4

Ancak, yasaya karşı örgütlenen eylemler sürecinde ‘Rus yasasından’ bahsedilse de, yasa aslında bir Amerikan yasası. Emre Köse’nin yazısında bahsettiği gibi, Şubat ayında Gürcistan parlamentosu, yabancı acenteler yasasının iki versiyonunu — bir Gürcü versiyonu ve bir Amerikan versiyonu — tescil etmişti. İkinci versiyon ABD’de yürürlükte olan Yabancı Acenteler Kayıt Yasası’nın (FARA) tercümesiydi.

Interzone

Gürcistan protestoları: İbresi şaşan kadim dosta balans ayarı

Geçen hafta Gürcistan’da “yabancı acenteler” ile ilgili yasa taslağı parlamentoya sunuldu ve durum, derhal Batı’nın tepkisini çekti. Washington ve Brüksel, Gürcistan’daki siyasi süreçlerde rol alan yabancı sermayeli kuruluşları mali durumlarını devlete açıklamaya zorlayacak olan yasanın “Gürcistan toplumundaki bağımsız sesleri…

2 years ago · 1 like · Emre Kose

Özetle, yabancı acenteler yasasına karşı, ellerinde AB bayraklarıyla meydanlara dökülen Batı destekli eylemciler, Rusya’ya karşı sloganlar atsalar da aslında ABD’nin 1939 yılında yürürlüğe soktuğu bir yasanın Gürcistan versiyonuna karşı yürüyorlardı. Üstelik, yasanın Amerikan versiyonu sadece tüzel kişiler için değil, aynı zamanda bireyler için de geçerli.5

Yasaya karşı düzenlenen protesto gösterilerinin, Ukrayna’da 2014’te gerçekleşen Maydan darbesiyle oldukça benzer yanları vardı. Tiflis’teki eylemlerde Ukrayna bayrağının da sıkça kullanılması, Ukrayna ve Avrupa Birliği marşlarının çalınması da bu benzerliği pekiştirir nitelikte.

Erkin Öncan @erknoncn

Tiflis'te Gürcistan ve Ukrayna bayrakları açan Batı yanlısı eylemcilerin bulunduğu alanda son ses Avrupa Birliği marşı çalındı. Protestoların özü... t.me/erknoncn/12918

Zira Gürcistan ile Ukrayna’nın, renkli devrimler düzleminde özel bir ilişkisi var. Gürcistan’da 2004 yılında gerçekleşen ve Şaakaşvili’yi iktidara getiren renkli ‘Gül Devrimi’ sırasında ABD’nin Tiflis Büyükelçisi olan John Tefft’in, 2014’teki Maydan darbesinin öncesinde hızlıca Kiev’e atanması bu özel ilişkinin öne çıkan olaylarından.6 Aynı şekilde, Mihail Saakaşvili’nin hapiste biten siyasi serüveninde de Ukrayna özel bir yer tutuyor.

John Tefft (sağda), dönemin ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Daniel Fried (solda) ile Güney Osetya sınırında.

Tefft, Kiev'de yeni bir yüz dolarlık banknot tasarımının sunumunda.

Gürcistan’da 2003’te yaşanan Gül Devrimi (Güller Devrimi) sürecinde, dönemin devlet başkanı Eduard Şevardnadze, başını Saakaşvili’nin çektiği Batı destekli muhalefet tarafından ‘indirilmiş’, Saakaşvili ve destekçilerinin, Şevardnadze’nin konuşması sırasında ellerinde kırmızı güllerle parlamento binasına girmesi, Gürcistan’ın değişen rotasının sembolü haline gelmişti.

Saakaşvili’nin çalkantılı siyasi yaşantısı da, Gürcistan’da iktidar günleri, görevden ayrılması, hakkında açılan soruşturmalar, Poroşenko Ukrayna’sına sığınıp vatandaşlık alması, Odessa valiliği yapması, Poroşenko’ya bayrak açıp vatandaşlığını kaybetmesi, Zelenskiy üzerinden yeniden Ukrayna siyasetinde yer edinmesi ve nihayetinde ani bir kararla ülkesine dönüp tutuklanmasıyla sona erdi.

İkisi de eski Sovyet ülkesi olan Gürcistan ve Ukrayna’nın, renkli devrimler ve Rusya’yla savaş başlıklarında benzerlikler taşıması elbette ki tesadüf değil. Bu iki ülke de, ‘renkli devrimler kuşağında’ bulunuyor. 2003 Gül Devrimi, 2004 Ukrayna Turuncu Devrimi, 2008’de Gürcistan ve Rusya arasında Güney Osetya savaşı, 2014 Maydan, 9 yıldır süren Donbass savaşları…

ვარდების რევოლუციის“ უხმაურო ათი წლისთავი საქართველოში

Ukrayna lideri Zelenskiy de, bu paralelliğin bir getirisi olarak Gürcistan eylemlerini hemen sahiplendi ve konuyla ilgili yaptığı açıklamasında "Dost Gürcistan'ımıza başarı dilemeyecek bir Ukraynalı yoktur. Demokratik başarı, Avrupa başarısı. Avrupa Birliği'nde olmak istiyoruz ve olacağız. Gürcistan'ın Avrupa Birliği'nde olmasını istiyoruz ve eminim: öyle olacak. Moldova'nın Avrupa Birliği'nde olmasını istiyoruz ve eminim ki olacak. Avrupa'nın tüm özgür halkları bunu hak ediyor” dedi.

Gürcistan’da son yasaya karşı yapılan eylemlerin tam olarak bu ‘renkli birikimle’ ilgisi var. Yasayı meclise sunanlar ise, iktidardaki Gürcü Rüyası Partisi’nden ayrılan ve ‘ABD ve AB’nin Gürcistan’ı savaşa sürükleme teşebbüslerine daha sert yanıt verilmesini savunan’ Halkın Gücü hareketi üyeleriydi. Yasa, iktidar partisi vekillerinden de destek buldu, parlamentoda tekme tokat kavgalarla tartışıldı, nihayetinde getirildi ancak Gürcistan Cumhurbaşkanı ile Batı’nın vetosuyla karşı karşıya kaldı.

მოძრაობა „ხალხის ძალა“ განცხადებას ავრცელებს და აცხადებს, რომ მათი საქმიანობის ერთ-ერთი მიმართულება „ე.წ. ლიბერალების მიერ წარმოებული ...

Öte yandan, Saakaşvili’yi koltuğundan eden Gürcü Rüyası’nın kurucusu, ülkenin eski başbakanlarından iş adamı Bidzina Ivanişvili’nin ‘Kremlin tarafından desteklendiği’ de Batı medyasında tekrarlandıkça inandırıcılığı artan türde bir argüman olageldi.7

Son olarak da, Gürcistan parlamentosu, 'yabancı etkinin şeffaflığı' hakkındaki yasa tasarısını geri çekme kararı aldı ve renkli devrim birinci raundu kazandı.8

Gürcistan’da suların yeniden ısınmasının, kuşkusuz hükümetin Ukrayna konusunda aldığı bağımsız tutumla ilgisi var. Gürcistan, Sovyet sonrası dönemde Rusya’yla uzun süreli düşmanlık poltikasına sahip olmasına rağmen -buna 2008'deki beş günlük savaş da dahil- Rusya’nın Ukrayna’da başlattığı askeri operasyonda açıktan Ukrayna’nın yanında durmadı.

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov da, Gürcistan’ın pozisyonuyla ilgili olarak “Gürcistan, Rusya'ya karşı yaptırımlara katılması için Batı'nın baskısı altında, ancak Hükümet, kendi çıkarlarına göre hareket edeceklerini söyleme cesaretini gösteriyor, ki bu da övgüye değer” açıklamasında bulunmuştu.9

Ne kadar Batı eksenli bir politika yürütürseniz yürütün, kendi ulusal çıkarlarınıza dair büyük ya da küçük bir adım attığınızda, karşınızda en önce Batılı ‘dostlarınızı’ bulacağınız gerçeği, Gürcistan örneğinde çarpıcı bir şekilde yine ortaya çıktı. Gürcistan, önce Ukrayna krizinde aldığı tutumu, son olarak da etki ajanlığına karşı yasal önlem almaya çalışması, Kolektif Batı için ‘iki büyük suçtu’, bu adımlar Gürcistan’ın Batı rotasından çıkışını (Batı medyasında bunu Rus etkisine girmek olarak okuyoruz) temsil ediyordu ve elbette ki bu suç cezasız kalmayacaktı.

Eylemciler ise, gösterilerin devam edeceğini söyledi ve "Gürcistan'ın Batı yanlısı bir rotada ilerlediğine dair garanti verilene kadar bu süreçler durmayacak" açıklamasında bulundu. Bu da, Gürcistan’ın içine girdiği yeni siyasi krizin yalnızca yasadan ibaret kalmayacağını, artık iyiden iyiye ‘çizgiden çıktığı düşünülen’ Gürcü Rüyası’nı bir kabusa çevirme yönünde bütün hazırlıkların yapıldığını gösteriyor.10

Erkin Öncan

Renkli devrim sahada: Gürcistan’da neler oluyor?

Discussion about this post